Het einde van het standaardisatie tijdperk? Of toch niet?
In de jaren zestig hadden we twee televisiezenders en had iedereen ’s avonds iets van groente, aardappelen en vlees, vis of een ei op zijn bord liggen. We hadden allemaal eenzelfde soort telefoon, en kenden in het algemeen veel minder variëteit dan nu. Standaardisatie van producten en processen in bedrijven en zelfs op scholen was de norm. Henry Ford kenmerkte die periode ruim honderd jaar geleden met de uitspraak: “Elke klant kan zijn auto elke kleur laten spuiten die hij wil, zolang het maar zwart is.”
Standaardisatie leverde vele voordelen op: snelle productie van grote hoeveelheden voor een lage prijs. Ook menselijke arbeid werd voor een deel gestandaardiseerd en onder resources geschaard (Human Resources is een typische term die naar die periode verwijst. Henri Mintzberg suggereerde al eens dat we human beings zijn en je beter een Human Relations afdeling zou kunnen hebben). In de film ‘Modern Times’ (1936) van Charlie Chaplin verworden mensen tot een kudde schapen die gedwee aan de lopende band werken. Het standaardiseren van mensen leidt niet tot goede effecten.
Maar een deel van ons houdt wel degelijk van standaardisatie. We zijn immers biologische wezens en die zijn altijd uit op energie besparing en gemak. Routine, gewoontes, doen zonder denken komt ons goed uit en winnen het meestal van het nieuwe. Tot onze situatie verandert. Dan zullen we moeten afwijken van de standaardnorm. En dat dingen zullen veranderen is zeker, want we zijn niet zomaar biologische wezens.
We zijn biologische wezens met verbeeldingskracht. Die stelt ons in staat om door tijd en ruimte te reizen en te mijmeren over het verleden of te dromen over onze toekomst. We kunnen fantaseren over andere situaties. We komen daarmee los van het hier en nu en kunnen die voorstellingen in ons hoofd vergelijken met waar we nu zijn. Zowel de positieve als de angstige fantasieën. Die discrepantie tussen verbeelding en de huidige realiteit maakt van ons zelfbewuste, creatieve wezens. Het produceert emotie en actie om iets te doen aan onze situatie en dus verandering. Verandering (en niet alleen biologische) is daarmee een integraal onderdeel van de menselijke natuur.
Trouw aan je biologische aard én aan jezelf
We moeten beide kanten van onszelf dienen om in balans te blijven. Teveel routine doodt de geest met alle gevolgen van dien voor relaties en werk. Teveel creativiteit en afwijking van het gewone put ons uit. Misschien is het smartphone model een goede leidraad. De hardware, de logica van bediening, de interface en de apps die bij het besturingssysteem horen zijn tot op grote hoogte gestandaardiseerd. Daarboven op kunnen we creatief worden en naar hartelust apps selecteren en er mee omgaan zoals wij willen. De leidraad die we voor onszelf aanhouden om keuzes te maken is of we er iets aan hebben in ons leven. We onderzoeken, proberen uit, spelen ermee tot het geen nut meer heeft of het een van onze go-to-apps wordt.
Eenzelfde soort benadering kun je voor je werk, relaties, hobbies en andere activiteiten hanteren om in balans te blijven. Bouw routinematige structuren, train gewoontes om een basis te creëren. Kies, net als bij de smartphone een aantal activiteiten die ondersteunend zijn aan wat je echt belangrijk vindt zoals administratie, schoonmaken, een deel van je werkzaamheden, slaap, voeding, beweging. Standaardiseer ze en voer ze uit zonder na te denken.
Met die solide basis kun je creatieve elementen opnemen voor dingen waarvan je denkt dat ze echt belangrijk zijn. Je zult ruimte en energie hebben om af te wijken van de platgetreden paden en te spelen om de kwaliteit van je leven te verhogen. Kies elke week een paar dingen in dat basisritme om jezelf en anderen te verrassen, een creatieve draai aan iets te geven of een geheel nieuw ding te creëren. In de loop van een paar maanden zul je je uitgerust voelen omdat je trouw bent gebleven aan je biologische aard, terwijl je ook voldaan bent omdat je ook je creatieve natuur bevredigd hebt.
George Parker
+31 6 5110 8415
PS Het is bekend dat Einstein zijn kleding had gestandaardiseerd om geen hersencapaciteit aan wat hij minder belangrijk vond te besteden.
