Het klassieke conflict tussen dromers en realisten. Op de vraag: “Wat wil je creëren?” kan de een ver voorbij de huidige realiteit fantaseren. De ander remt dat proces vaak door te zeggen: 

“Het moet wel realistisch zijn.” 

“Hoezo moet het realistisch zijn?”, denk ik vaak geïrriteerd: “We zijn aan het brainstormen en lekker door aan het associëren en de energie begint er net in te komen. Waarom trap je op de rem?” 

“Pffff, al die luchtfietserij.” Wacht even, nu maak je me kwaad. Hoe denk je dat je smartphone is ontstaan? Door te kijken naar de bakelieten telefoon? Neen! Hoe denk je dat je auto, je computer of je zonnepanelen zijn ontstaan? Er is niet mis met realiteitszin, maar er is veel mis met de verkeerde soort realisme. Ik licht het toe.

Echt realisme betekent in mijn ogen dat je kijkt naar de historische realiteit in de breedste zin van het woord. Niet alleen naar de feiten die jou toevallig uitkomen. Maar naar een veel grotere set aan feiten. Dan moet je constateren dat de mensheid in de loop van de geschiedenis innovaties de wereld heeft ingebracht die on(be)denkbaar waren in de decennia of eeuwen daarvoor. Ik noemde er net een paar en de lijst groeit met de dag.  

Realistisch realisme

Realistisch gezien moet je dus constateren dat we in staat zijn om nieuwe kennis, materialen en technologie te creëren. Als we dat in het verleden konden, dan houdt dat niet ineens op. Dus waarom zou ik niet vrij fantaseren over wat ik wil en ervan uitgaan dat ik onder invloed van die visie nieuwe kennis en vaardigheden zal ontwikkelen? Ik ga nog een stap verder: ik denk dat als ik ongeremd enthousiast ben over een visioen van iets dat nu nog onmogelijk is, ik de kan vergroot dat ik op nieuwe ideeën zal komen. Hoe hardnekkiger het visioen van bijvoorbeeld een man op de maan of de computer zich in het collectief brein nestelde, des te meer kennis en technologie werd er aangemaakt om het waar te maken. Geïnspireerde visies creëren de kennis en het vermogen ze waar te maken. 

Dat heb je in je eigen leven vele malen bewezen. Als kind van vijf zeg je ook niet, als je in de auto zit: “Autorijden zit er voor mijn niet in. Met mijn korte benen is het niet realistisch.” Je gaat ervan uit dat je zult groeien en ooit in staat zult zijn die droom waar te maken. Of vindingrijk genoeg zult zijn als je, zoals in het geval van een jeugdvriend van me, niet groeit, je oplossingen zult vinden die nu nog niet bestaan.

Vals realisme

Als je de mensen die beweren dat iets niet realistisch is vraagt: “Waarom niet?”, dan komen hun argumenten steevast uit het verleden. “Dat kan niet want het is nog nooit gedaan.” Of “De vorige keer toen we het probeerden liep het fout.” Of “Daar hebben we de capaciteit niet voor.” Die feiten kloppen misschien, maar ze hebben niets te maken met de vraag: wat zouden we het liefste willen creëren en realiseren? Ze beantwoorden de vraag: “Hebben we zoiets al eerder gedaan, hoe ging het de vorige keer en hebben we daar op dit moment de capaciteit voor?”

Bij visievorming zorg je er eerst voor dat mensen de waarheid spreken over wat ze echt willen creëren. Dat maakt veel energie vrij (commitment). Daarna spreek je de waarheid over waar je nu bent ten opzichte van die visie. Er ontstaat creatieve spanning. Die kun je natuurlijk oplossen door je visie bij te stellen naar beneden zodat die dichter bij de huidige situatie ligt. De spanning wordt kleiner en je hoeft je minder in te spannen om die doelen te realiseren. De vraag is of je nog steeds diep gemotiveerd bent, of dat je door je visie te verdunnen net de elementen hebt weggehaald die je opwonden.

Je kunt je ook focussen op de essenties van wat je wilt en wat je motiveert en daaraan vasthouden. Met die bril op kijk je eerlijk naar waar je nu staat en selecteert de aspecten die relevant zijn ten opzichte van wat je wilt. Gun jezelf een paar weken met deze visie en werk er af en toe aan. Het is waarschijnlijk dat je in die weken op nieuwe ideeën zult komen. Je ontdekt nieuwe technologie, interventies, literatuur, hulptroepen die je helpen om je doelen waar te maken. Je doet contacten op die je daarvoor niet had. Je energie en motivatie zullen verder op gang komen. 

Als je je visie die faire kans heb gegeven, kun je altijd nog besluiten om te stoppen. Misschien ontwikkelt zich de situatie te langzaam naar je zin. Misschien heb je andere prioriteiten. Of is het toch niet zo leuk als het er in je hoofd uit zag. Maar je hebt de vaak demotiverende valkuil van het valse realisme ontweken. 

Fantaseer over de toekomst, wees realistisch over het heden

Ik vind dat er niets mis is met realisme. Maar wel met het misbruik van realisme. Als je je toekomst baseert op het verleden, doe dat dan vooral voor dingen die minder relevant voor je zijn. Maar als dingen belangrijk zijn wees dan niet realistisch over de toekomst en stop met fantaseren over het heden (aannames doen op basis van weinig feiten). Draai het om en fantaseer naar hartelust over wat je wilt dat je realiteit in de toekomst is zodat je energie krijgt. En wees realistisch over waar je nu staat ten opzichte van die visie. Begin eraan te werken en verwacht dat je ontdekkingen zult doen.

George Parker
+31 6 5110 8415