Drie graden van verzet: weerwoord, weerstand, weerzin

“Nee dat is niet nodig voor me want …”

“Dat is niks voor mij”

“Geen haar op mijn hoofd die ook maar overweegt om …”

Ons verzet tegen onontkoombare verandering heeft vele gezichten. In elk persoonlijk transformatieproces lopen we af en toe tegen onze eigen weerstand aan. In ons achterhoofd weten we wel dat iets goed voor ons is maar we verzetten ons ertegen, zetten onszelf klem en vertragen onze ontwikkeling.

Dat verzet is logisch want veranderen betekent dat je nieuwe gebieden betreed en ‘wat de boer niet kent, dat vreet hij niet’. Het gevolg is dat we soms acties uitstellen die nodig zijn om een volgende stap in onze ontwikkeling te zetten.

De vraag is alleen welke prijs je betaalt voor het wegkruipen in je weerstand. Ik heb prijzen betaald zoals een toename van kleinere en grotere conflicten, een verslechtering van mijn gezondheid, achterlopen met werk en andere vormen van nevenschade.

Het verzet is weliswaar menselijk maar een deel van me vindt het verspilling van tijd en energie. Dus heb ik onderzocht hoe dat verzet werkt, hoe ik het kan herkennen en wat ik eraan kan doen.

Ik ben tot de conclusie gekomen dat er drie graden van verzet zijn:

  • Weerwoord
  • Weerstand
  • Weerzin

Alledrie voelen ze in eerste instantie niet aan als verzet tegen verandering. Ik denk altijd dat ik de redelijkheid zelf ben als ik een eindeloze stroom aan tegenargumenten op tafel leg. En heb talloze logische, wetenschappelijke en filosofische verklaringen waarom ik iets niet hoef te doen. Voor ik tot de onthutsende ontdekking kom dat ik bleef hangen in een eigenwijze en vaak stupide vorm van verzet.

Ik beschrijf eerst deze drie vormen. Daarna geef ik drie stappen om er productiever mee om te gaan.

Weerwoord

De eerste tekenen van verzet uiten zich in tegenargumenten: weerwoord. Ik herinner me uit mijn judo-tijd dat ik een perfecte redenatie had opgezet om niet mijn triceps te trainen. Die spiergroep tegenover je biceps is wel degelijk nodig voor bepaalde worpen. Maar ik had zeker vijf perfect logische redenen waarom het voor mijn niet nodig was. De waarheid was dat die spiergroep onderontwikkeld was en ik op mijn klompen aanvoelde dat versterken me moeite zou kosten en dus vertikte ik het ze te versterken.

Toen ik ze uiteindelijk ging trainen merkte ik binnen een maand of twee al de positieve gevolgen. Mijn repertoire aan worpen breidde uit en ik won meer wedstrijden.

Weerstand

Weerstand is een iets sterkere vorm van verzet tegen verandering. Toen ik programmeur was voelde ik op een bepaald moment aan dat de houdbaarheidsdatum erop zat. Ik was die carrière, zoals alle andere begonnen met een opwindende droom en had die uitgeleefd. De verveling sloop erin en de interesse sijpelde weg. Ik begon de voordelen op een rij te zetten: voldoende inkomen, stabiliteit, zo erg was het toch allemaal niet, er waren nog wel andere functies in het bedrijf waar ik het mee uit zou houden tot mijn pensioen, het bekende rijtje.

Het conflict tussen de noodzaak tot verandering en mijn weerstand begon zich lichamelijk te uiten op een bepaald moment. Ik merkte een toename van hoofdpijn en andere niet te plaatsen klachten. Natuurlijk kroop ik eerst verder weg ik de weerstand en ging meer triathlon training doen tot soms zeven dagen in de week.

Uiteindelijk werden de klachten me teveel en ging ik naar een therapeut. Daar barstte ik na een paar vragen in een totaal bevrijdende huilbui uit. De mist van weerstand trok op en ik voelde mijn energie terugvloeien. Ik realiseerde me dat die een creatief experiment was geweest en kreeg veel zin in een nieuw experiment.

Weerzin

Weerzin is de lastigste vorm van verzet. Weerwoord en weerstand zijn vormen waarbij je op een bepaald moment nog open staat voor nieuwe inzichten. Bij weerzin voel je aan alles in je lijf en in je hoofd dat de verandering niet goed voor je is. En dat is lastig. Want het lijkt heel erg op hoe je instincten je vertellen dat er onraad is die je moet vermijden. Ik geef je een lullig voorbeeld. Lullig, want het gaat in jouw hoofd waarschijnlijke helemaal nergens over, maar ik had er wel weerzin tegen op een kinderachtige manier.

Ver voordat ik er zelf regelmatig optrad, kwam ik eind jaren negentig voor het eerst in het beroemde Magic Castle in Hollywood. Er bleek een dress code te zijn: ik moest een pak aan en een das om. Na een carrière waarin dat normaal was en een moeder die tot verd in mijn dertiger jaren me op mijn kleding wees, had ik het helemaal gehad met mensen die me vertelden hoe ik me moest kleden.

Maar ik moest mijn kotsneigingen overwinnen om een avond daar mee te maken. Naarmate de avond vorderde, ontspande ik meer en begon ik te zien hoe die dress-code veel toevoegde aan de feestelijke, bijzonder sfeer in dat unieke gebouw. Ik was blij dat ik niet uit de toon viel.

Drie stappen om boven jezelf uit te stijgen

Als we iets moeten veranderen dat ons niet raakt zoals bijvoorbeeld een ander toegangspasje gebruiken voor het gebouw waar we werken of een andere route door de supermarkt nemen omdat de opstelling is veranderd, dan zijn we daar zo overheen.

Maar bij persoonlijke ontwikkeling veranderen we onszelf. En het is soms verbijsterend hoezeer we ons geïdentificeerd hebben met denkbeelden en gewoontes zoals hierboven bleek.

In die verhalen blijkt ook hoe je verzet tegen leren kunt ontmaskeren en de stappen kunt nemen waar je baat bij hebt.

  1. Herken je eigen soort van verzet. Wat dacht en deed je in het verleden om verandering te omzeilen of uit te stellen?
  2. Herken de mate waarin je je verzet. Weerwoord: begin je tegenargumenten te verzamelen tegen iets of redenaties in je hoofd op te zetten waarom je iets niet hoeft te doen? Weerstand: Stel je acties uit en vermijd je confrontaties met het nieuwe? Weerzin: voel je fysieke vormen van misselijkheid als je aan verandering denkt.
  3. Gebruik deze drie manieren om je verzet te ontmaskeren en erover heen te komen:
    1. Over het algemeen zit gezonde weerstand tegen reëel gevaar meer in je onderbuik. Het is je ‘spidey-sense’. Die is meestal niet heftig en vooral herkenbaar als je stil wordt en bij jezelf te rade gaat. Hoe vaker je dat doet, des te meer train je dat instinct. Leer-weerstand zit meestal hoger, bijvoorbeeld bij je ademhaling of in je hoofd.
    2. Visualiseer een toekomst voorbij je verzet. Wat levert het je op als je eroverheen bent? Een interessante ervaring? Een nieuw verhaal om te vertellen? Nieuwe vaardigheden? Hoe aantrekkelijker je die toekomst maakt, des te lager de drempel.
    3. Visualiseer de toekomst als je niet over je verzet bent heen gekomen. Zul je er spijt van krijgen dat je jezelf niet overwonnen hebt? Zal het een gemiste kans zijn die je zal achtervolgen? Zal het je situatie van nu verergeren?

Je zult in het leeuwendeel van de gevallen tot de conclusie komen dat je verzet een vorm van verander- of leerweerstand is. Gun jezelf een kans om stapjes te nemen. Ik trainde mijn triceps de eerste paar weken met korte setjes en licht zodat ik kon wennen. Toen ik inzag dat het einde verhaal was qua programmeren heb ik een jaar lang cursussen gevolgd op gebieden die me interesseerden en ontwikkelde zich een visie voor mijn volgende baan. Ik zocht bij mijn bezoek aan het Magic Castle een leuk pak en een superhippe das uit zodat ik niet helemaal aan andermans normen hoefde te voldoen.

Als je altijd jezelf blijft, stijg je nooit meer boven jezelf uit. Veel plezier!

George Parker

+31 6 5110 8415