Een kat in het nauw…

…maakt rare sprongen. Op vrijdag de 13e kwam ik thuis van Albert Heijn en stond met mijn mond vol tanden toen Marja misgreep in de tas: “Je zou toch wasmiddel halen?” “Eeeeh….”

Ik had niet meer op mijn boodschappenlijstje gekeken nadat ik tegen lege schappen was aangelopen. Het wasmiddel was op voorraad, maar het brood, aardappelen, vlees, verse en ingeblikte groente (behalve de bonen!) waren vrijwel op. Oh, en ook de chips. Maar de nootjes dan weer niet. En ik had gehoord van het wc-papier maar zag nu met eigen ogen dat, om een voor mij nog steeds onbegrijpelijke reden, dat product ineens aan de top van het hamster-overlevingspakket stond.

Ik moest dus terug om de resterende boodschappen te halen en nam wat foto’s. We waren al gerustgesteld dat er weer nieuwe toevoer zou zijn.

Het zullen een maar beperkt aantal hamsteraars geweest zijn vermoed ik. Maar als kopiëren het gedrag van anderen zonder veel nadenken tonen vele onderzoeken aan. Je hebt vast wel eens gelezen over onderzoeken over spiegelneuronen waardoor we sympathie en empathie kunnen voelen en bijvoorbeeld mee-gapen, een bedroefde of vrolijke stemming kunnen aanvoelen. Of psychologische verklaringen die praten over groepsgedrag en erbij horen. In groepen functioneren mensen soms geheel anders dan alleen.

De kat kan ook creatieve sprongen maken

Ik registreerde bij mezelf ook de neiging om wc-papier te kopen, voor je-weet-nooit. En dacht toen verder na. Ik fantaseerde over scenario’s waarin het wc-papier op was. De papierbak zit nog vol met oud papier. Als dat op is kan ik een washandje of handdoek gebruiken en die weer uitwassen. Als die er niet meer zijn kan ik me boven de wasbak of in de douche uitwassen. Als water schaars wordt kan ik naar buiten gaan en blaadjes pakken zoals ik ooit een keer op de camping had moeten doen.

Ik dwong mezelf om verder door te denken en fantaseerde over wat ik zou doen als mijn leven er vanaf hing. Dat leidt tot absurdere oplossingen. Ik keek om me heen en zag de gordijnen, het vloerkleed, ik dacht aan schuurpapier, de sloot in het park. En dat ging zo nog even door.

Urgentie en beperking: een dreamteam

Ik realiseerde me dat dat de andere kant van een crisis is. Urgentie is de moeder van alle uitvinding en beperking is de moeder van alle vindingrijkheid. Een crisissituatie werkt bevruchtend. Ik heb deze twee altijd ingebouwd in mijn leven. In eerste instantie zonder me ervan bewust te zijn. Maar in mijn middelbare schoolperiode merkte ik dat ik energie kreeg van het verzinnen hoe ik me uit benarde situaties zou redden.

Wat zou ik doen als mijn schooltas niet zou hebben met alle boeken, schriften en pennen erin? Hoe sla ik me door een onverwachte repetitie heen als ik niet goed voorbereid ben? Hoe kom ik thuis als ik mijn buskaart en portemonnee verloren ben?

Later leidde dat tot veel grotere experimenten en speelde ik de scenario’s uit in het echte leven. Wat gebeurt er als ik me in een carrière stort waarvoor ik niet gekwalificeerd ben? Er volgden er vele en telkens merkte ik dat de urgentie om te slagen en de beperkte kennis en vaardigheden die ik had leidde tot versneld leren. Er ontwikkelden zich inzichten, kennis en vaardigheden die ik daarvoor niet had.

Met dezelfde intentie leren gaat sneller

Onze aangeboren overlevingsdrang helpt ons inventief te zijn. En dat creatieve leerproces versnelt als je het samen doet. De hulp kan via boeken komen of bijvoorbeeld mentoren in de vorm van vrienden, kinderen, collega’s of andere leden van je sociale omgeving. En die versnelling ontstaat veel makkelijker als je allemaal dezelfde intentie hebt. Daardoor krijg je het vertrouwen dat je uit deze levende escape room kunt ontsnappen. Je hebt dan niets aan egoïsten die het proces ontwrichten. Maar veel aan andersdenkenden die andere invalshoeken laten zien die tot nieuwe oplossingen leiden.

Voorbij het gewone en voor de hand liggende

De creatieve oefening die ons nu collectief wordt opgelegd leidt tot veel vragen. Het is prima om die vragen met allerlei scenario’s te beantwoorden, zowel in ons hoofd als in experimenten. Zowel rampscenario’s als droom-scenario’s. Wat zouden we doen als…. Ga voorbij het voor de hand liggende. Pas als je bij ideeën komt die absurd, niet realistisch of onvoorstelbaar overkomen treed je buiten je comfort zone.

Zo moest ik denken aan artikelen die ik lang geleden las over Bert Piloo, een zogenaamde breatharian. Iemand die zegt dat hij gevoed wordt door astraal licht. Dat inzicht begon toen hij de hongerwinter meemaakte. Hij eet nauwelijks en is inmiddels 87 jaar. Ik heb het nooit geprobeerd, maar wordt altijd alert als mijn brein begint te protesteren: dat kan niet. In plaats van me te verzetten ga ik liever op onderzoek uit om buiten mijn comfort-zone te ontdekken wat er nog meer mogelijk is.

Vermoedelijk zal deze situatie de nodige slachtoffers vragen, en net als in oorlogstijd (waarmee het door sommige vergeleken wordt) kunnen we dat maar beter de moeite waard maken en briljante oplossingen verzinnen en hernieuwd en intensiever contact hebben (sociaal nu even op afstand, maar emotioneel nabij).

What if…

George Parker

+31 6 5110 8415